ભારતના લોકો ડોલો 650ને ટોફીની જેમ ખાઈ રહ્યા છે! જાણો આ દવા શું છે, કેવી રીતે કામ કરે છે અને ક્યારે બની શકે છે જીવલેણ
ભારતના લોકો માટે ડોલો 650 હવે સામાન્ય ગોળી નથી રહી. તાવ, દુખાવો, શરદી કે સામાન્ય બેઇમારી હોય એટલે ડોલો 650 પહેલી પસંદ બની ગઈ છે. સોશિયલ મીડિયા પર મીમ્સથી લઈને ડૉક્ટરોના કટાક્ષ સુધી, આ દવા ચર્ચાનો વિષય બની ગઈ છે. અમેરિકામાં રહેતા ડૉ. પલાનીઅપ્પનના એક પસી એક તો ચર્ચા વધુ તેજ થઈ – જેમાં તેમણે કહ્યું કે ભારતીયો ડોલોને એવી રીતે ખાય છે જેમ Cadbury Gems.
પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ડોલો 650 ખરેખર શું છે? કેટલી માત્રા સલામત છે? અને તેનું વધુ સેવન શરીર માટે કેટલું હાનિકારક બની શકે છે? આવો જાણીએ આ બ્લોગમાં વિગતે…
ડોલો 650 શું છે?
ડોલો 650 એ પેરાસીટામોલ (Paracetamol) નું એક લોકપ્રિય બ્રાન્ડ છે, જે માઇક્રો લેબ્સ લિમિટેડ (Micro Labs Ltd.) દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવે છે. પેરાસીટામોલ એ એક સામાન્ય પેઇનકિલર અને એન્ટી-પાયરેટિક દવા છે, જે દુખાવો અને તાવ દૂર કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે.
કોરોના મહામારી દરમિયાન જ્યારે લોકો કોઈપણ તાવ કે દુખાવામાં ડૉક્ટર પાસે જઈ શકતા નહોતા, ત્યારે લોકોએ ડોલો 650ને એક ઓવર-ધ-કાઉન્ટર (OTC) દવા તરીકે અપનાવી લીધી. તેનાથી ગોળીઓના વેચાણમાં વિસ્ફોટ થયો અને માત્ર 20 મહિનામાં 3500 કરોડ રૂપિયાનું વેચાણ થયું.
પેરાસીટામોલ શરીરમાં કેવી રીતે કામ કરે છે?
જ્યારે શરીરમાં કોઈ ઈજા, ફૂળાવા અથવા ચેપ થતો હોય ત્યારે “પ્રોસ્ટાગ્લાન્ડિન્સ” નામના રસાયણો ઉત્પન્ન થાય છે. આ રસાયણો મગજ સુધી સંકેત મોકલે છે કે શરીરમાં ક્યાંક તકલીફ છે. મગજનું “હાયપોથેલેમસ” તાપમાન વધારવાનું સૂચન આપે છે અને “કોર્ટેક્સ” દુખાવાનું સંકેત આપે છે.
પેરાસીટામોલ આ રસાયણોના ઉત્પન્ન થવામાં અવરોધ ઊભો કરે છે, જેના લીધે તાવ અને દુખાવામાં રાહત મળે છે. તેનાથી શરીરને તરત આરામ લાગે છે, પરંતુ દવા માત્ર થોડા સમય માટે અસરકારક હોય છે.
પેરાસીટામોલની યોગ્ય માત્રા કેટલી?
એક પુખ્ત વ્યક્તિ માટે પેરાસીટામોલની મહત્તમ માત્રા રોજે રોજ 4000 મિલિગ્રામ છે. આનો અર્થ છે કે તમે Dolo 650mg જેવી ગોળી વધુમાં વધુ 6 લઈ શકો છો (6 x 650mg = 3900mg).
બાળકો માટે માત્રા વજન અનુસાર નક્કી થાય છે – સામાન્ય રીતે 10-15mg પ્રતિ કિલો વજન પ્રમાણે. જો બાળકનું વજન 10 કિલો હોય તો મહત્તમ 150mg દવા આપવામાં આવી શકે છે.
ઓવરડોઝનો જોખમ કેટલો છે?
ડૉક્ટરો ચેતવી રહ્યા છે કે પેરાસીટામોલનો વધારે ઉપયોગ જીવલેણ બની શકે છે. સામાન્ય રીતે આ દવા સલામત માનવામાં આવે છે, પરંતુ તેનું વધુ પ્રમાણ લીવર અને કિડની માટે ઘાતક છે.
ઓવરડોઝથી થતી અસર:
- પેટના દુખાવા અને ગેસ: ખાલી પેટે ડોલો લેવાથી અતિશય ગેસ અને પાચનમાં ગડબડ થાય છે.
- ઊબકા અને કમળો: વધારે માત્રામાં લેતાં ઊલટી, કમળો અને થાક લાગે છે.
- લીવરને નુકસાન: દવા તોડતી વખતે NAPQI નામનું ઝેરી પદાર્થ ઉત્પન્ન થાય છે, જે લીવરને નુકસાન પહોંચાડે છે.
- કિડની ફેલ: લીવર ફેઈલ થયા પછી શરીરમાં ઝેરી પદાર્થો ભેગા થાય છે, જે કિડની અને મગજને અસર કરે છે. આવું થઈ જાય તો કોમા કે મૃત્યુ પણ શક્ય છે.
Dolo 650ના બેકગ્રાઉન્ડની વાર્તા
Dolo 650 આજે એટલી વધુ લોકપ્રિય કેમ છે? તેના પાછળ ફક્ત અસરકારકતા નથી, પણ વ્યવસાયિક રણનીતિઓ છે. 500mg પેરાસીટામોલ NLEM (National List of Essential Medicines)માં છે – એટલે તેનું ભાવ સરકાર નિયંત્રિત કરે છે. જ્યારે 650mg NLEMમાં નથી, એટલે ફાર્મા કંપનીઓ તેને મનગમતા ભાવે વેચી શકે છે અને વધુ નફો કમાઈ શકે છે.
2022માં CBDT દ્વારા માઇક્રો લેબ્સના 36 સ્થળોએ દરોડા પાડવામાં આવ્યા હતા. એવું આરોપ છે કે કંપનીએ ડૉક્ટરોને મોંઘી ભેટો આપીને Dolo 650 લખાવ્યા. FMRAIના જણાવ્યા પ્રમાણે, કંપનીએ 1000 કરોડ રૂપિયાની લાંચ આપી.
આ પણ વાંચો:
-
ઠંડું પાણી પીવું કેટલી હદ સુધી આરોગ્ય માટે સારું છે? જાણો ઉનાળાની સાચી પાણી પીવાના રીતો
-
ગરમીની લહેરમાં કેવી રીતે સુરક્ષિત રહેશો? હીટવેવથી બચવા માટેના મહત્વપૂર્ણ ઉપાયો
પેરાસીટામોલ લેવાથી બચવા શું કરવું?
- ફક્ત તાવ કે દુખાવાની સ્થિતિમાં જ દવા લો.
- ખાલી પેટે ન લો.
- સતત ત્રણ દિવસથી વધુ ન લો.
- ડૉક્ટરના પ્રિસ્ક્રિપ્શન વિના માત્ર 1-2 દિવસ માટે જ લો.
- ગર્ભવતી મહિલાઓ, લિવર કે કિડનીની તકલીફ હોય તેવા લોકો ખાસ ડૉક્ટરની સલાહ લઇને જ ઉપયોગ કરે.
અંતિમ સલાહ
Dolo 650 એક અસરકારક અને ઉપયોગી દવા છે – જો યોગ્ય રીતે લેવામાં આવે તો. પરંતુ તેનો વધુ ઉપયોગ અથવા પોતાની રીતે લીધેલી સારવાર ઘણી વખત ઘાતક સાબિત થઈ શકે છે. દરેક દવા જેવી કે પેરાસીટામોલ માટે પણ નિયમો છે – જો આપણે તેને ફોલો કરીએ તો જ તે ઉપકારક છે.
તેથી યાદ રાખો, કોઇ પણ દવા ટેસ્ટ-બુક નથી કે જરૂર પડી તો લઇ લઈએ. શરીરનું સ્વાસ્થ્ય ખૂબ મૂલ્યવાન છે. સાચી સમજ અને યોગ્ય માર્ગદર્શનથી જ આપણે સ્વસ્થ રહી શકીએ.
Dolo 650: Is it the New ‘Cadbury’ for Indians? Unveiling the Truth Behind this Medication. Remember, no medicine is a substitute for a doctor’s advice. Prioritize your health. With accurate understanding and proper guidance, we can maintain good health.
